De Europese Commissie stelt opnieuw wijzigingen voor in de EU Deforestation Regulation (EUDR) met uitstel, een overgangsperiode en vereenvoudigde verplichtingen. Wat bedoeld is als verlichting zorgt in de praktijk vooral voor nieuwe onzekerheid in een sector die juist behoefte heeft aan duidelijkheid.

De Europese Commissie heeft in oktober aangekondigd dat zij ‘gerichte maatregelen’ wil nemen om de implementatie van de EUDR op tijd te laten verlopen. Concreet betekent dit opnieuw een verschuiving in de planning: micro- en kleine ondernemingen krijgen zes maanden extra tijd, tot 30 december 2026, terwijl middelgrote en grote bedrijven vanaf 30 december 2025 moeten voldoen aan de regels. Voor die laatste groep geldt echter een ‘grace period’ van zes maanden, waarin controles en handhaving geleidelijk worden ingevoerd.

Daarnaast stelt de Commissie een vereenvoudiging van de administratieve verplichtingen voor. In plaats van dat elke partij in de keten een eigen due diligence statement moet indienen, hoeft dat nog maar één keer: bij het eerste markttoetredingspunt. De verantwoordelijkheid komt daarmee volledig bij de partij te liggen die het product als eerste op de EU-markt brengt.

Onzekerheid

Voor onze leden betekent dit opnieuw een periode van onzekerheid. Het oorspronkelijke uitstel van twaalf maanden werd vorig jaar nog gepresenteerd als een definitieve oplossing om bedrijven voldoende voorbereidingstijd te geven. Dat er nu, slechts twee maanden voor de ingangsdatum, opnieuw aanpassingen worden voorgesteld, illustreert hoe complex en politiek gevoelig de uitvoering van de EUDR is.

De industrie heeft juist behoefte aan stabiel en voorspelbaar beleid. Bedrijven investeren fors in traceerbaarheidssystemen, IT-infrastructuur en certificering. Zulke investeringen zijn moeilijk te rechtvaardigen als de spelregels voortdurend veranderen. Hoewel de voorgestelde vereenvoudigingen administratieve verlichting kunnen brengen, verandert het voortdurende geschuif aan de basis van het systeem weinig aan het gevoel dat het speelveld in beweging blijft.

MVO-leden

Onze leden onderschrijven het doel van de EUDR maar geven aan dat de opeenstapeling van wijzigingen en late verduidelijkingen leidt tot grote onzekerheid in de keten. In het overleg met de MVO-werkgroep 'Duurzame grondstoffen' is opnieuw benadrukt dat bedrijven al geruime tijd fors investeren in traceerbaarheid, datadeling en IT-systemen, maar dat deze trajecten moeilijk te voltooien zijn zolang de spelregels blijven schuiven. Daarnaast signaleren leden dat aanvullende tijd nodig is om interne processen, ERP-systemen en contractafspraken aan te passen, zeker nu rollen en verantwoordelijkheden verschuiven naar het eerste markttoetredingspunt. MVO zal deze punten blijven agenderen in Brussel en Den Haag, en blijft zich samen met de leden inzetten voor een werkbare, geharmoniseerde en juridisch duidelijke invoering van de EUDR, met oog voor smallholders, level playing field en leveringszekerheid.

Achtergrond

De EUDR moet ontbossing en bosdegradatie tegengaan door alleen producten toe te laten die aantoonbaar niet afkomstig zijn van recent ontboste gebieden. De regels gelden onder andere voor palmolie, soja, cacao, koffie, hout en rubber. Bedrijven moeten via een due diligence-systeem kunnen aantonen waar hun producten vandaan komen en dat er geen sprake is van illegale ontbossing.

De ambitie achter de EUDR is breed gedragen, maar de uitvoering blijkt weerbarstig. Zowel producenten als importeurs worstelen met praktische vragen over geolocatiedata, documentatieplicht en de rol van certificeringssystemen. Lidstaten, waaronder Nederland, bereiden zich voor op handhaving via de NVWA, maar ook daar bestaat nog onduidelijkheid over de exacte invulling.

Tot slot

Met de voorgestelde aanpassingen probeert de Europese Commissie de wetgeving werkbaar te houden, maar het voortdurende geschuif met termijnen en verplichtingen draagt niet bij aan vertrouwen of investeringszekerheid. De sector wil vooruit, maar kan dat alleen met duidelijke en stabiele kaders.

Of het voorstel op tijd wordt aangenomen door het Europees Parlement en de Europese Raad is nog onzeker. De komende weken zijn cruciaal. Wat vaststaat: de EUDR-ontwikkelingen blijven in beweging – en met hen de zorgen van een industrie die vooral behoefte heeft aan rust, helderheid en voorspelbaarheid.